گزارش تحقیق

چنانچه بعد از اجرای تحقیق یافته ها و نتایج آن گزارش نشود ، گویی اصولا تحقیقی صورت نگرفته است. از این رو نوشتن گزارش تحقیق و بویژه نوشتن مقاله پژوهشی در اولویت کار محقق است . در این میان وفادار ماندن به نتایج حاصله و ذکر منابع مورد استفاده اهمیتی دوچندان دارد.

• شما دریابان این قسمت باید قادر باشید:

• چرا گزارش نویسی اهمیت دارد؟
• انواع روش های بیان گزارش تحقیق کدامند؟
• نحوه نوشتن یک مقاله تحقیقی و پایان نامه تحصیلی چگونه است؟
• نحوه بیان نقل قول ، زیرنویس ومنابع چگونه باید باشد؟

 

---

• اجزای اصلی یک گزارش تحقیق عبارتند از:

• صفحه اول ( روی جلد) شامل : نام ، عنوان تحقیق ، مجری یا مجریان ، تاریخ اجرا
• فهرست
• خلاصه یا چکیده ( بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ کلمه )، شامل : مقدمه،هدف، روش کارو نتیجه
• مقدمه شامل : بیان مسئله ، اطلاعات زمینه ای ، تحلیل مسئله ، مرروبررسی های قبلی ، اهداف ، روش گرد آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات
• یافته ها شامل : آنچه از اجرای طرح تحقیقی بدست آمده است.
• بحث ، نتیجه گیری شامل : مهمترین یافته ها ، نقاط قوت و ضعف تحقیق ، محدودیت هاو مشکلاتی که در گردآوری وجود داشته است ، اشاره کردن یا مقایسه نتیجه این تحقیق با مطالاعات دیگران و نتیجه گیری نهائی
• پیشنهادات
• فهرست مراجع
• ضمائم و قدردانی

---

• اجزای اصلی یک مقاله تحقیقی عبارتند از:

• عنوان
• مولف و سازمانی که بدان وابسته است
• چکیده
• مقدمه
• مواد وروشها
• یافته ها
• بحث و نتیجه گیری
• فهرست مراجع

---

پایان نامه

پایان نامه یا تز پایان تحصیل گزارشی است جامع از تحقیق انجام شده توسط دانشجو در آخرین نیمسال تحصیلی. گزارش پایان نامه معمولا شبیه به گزارش تحقیق است که در بالا بدان اشاره کردم. دانشگاه های مختلف ساختار پیشنهادی متفاوتی را برای پایان نامه های دانشجویان خوددرنظر میگیرند، هرچند این تفاوت ها بیشتر به سلایق بر میگردد تا اختلاف در اصول. آنچه بیشتر متداول است ، طراحی پایان نامه در چهار یا پنج فصل است. بنابراین این دو شیوه را در زیر بیان می کنیم.

• فصل اول – طرح تحقیق
• – فصل دوم – مرور بر بررسی های گذشته
• – فصل سوم – نتایج
• – فصل چهارم – بحث و نتیجه گیری

• – پیوست ها

• فصل اول – طرح تحقیق
• – فصل دوم – مرور بر بررسی های گذشته
• – فصل سوم – روش تحقیق
• فصل چهارم – نتایج
• – فصل چهارم – بحث و نتیجه گیری

• – پیوست ها

در شیوه اخیر در فصل اول تنها بیان مسئله تحقیق ، اهداف و فرضیات یا سوالات راهنما یا مهم ارائه می شود و مابقی قسمت های طرح تحقیق به فصل سوم انتقال داده می شود.

---

راهنمای تدوین پایان نامه

پایان نامه خود را در قالب بخشهای زیر تدوین کنید:

صفحات مقدماتی                 متن اصلی پیوست

صفحات مقدماتی

مشتمل بر اجزای زیر بوده که با حروف الفبا شماره گذاری شده ودر صفحات مجزا به شرح زیر نوشته می شود:

الف- صفحه عنوان(تصویر کامل روی جلد پایان نامه) ]آرم دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی – درمانی ایران ] ، نام دانشگاه، نام دانشکده، مقطع تحصیلی ، رشته تحصیلی، عنوان پایان نامه ، نام استاد راهنما ، نام استاد مشاور، نام نویسنده، سال فراغت از تحصیل ، شماره ثبت [

ب- صفحات تقدیم وتشکر

ج- چکیده: یک تا یک و نیم صفحه (۲۵۰-۱۵۰ کلمه) را به خلاصه ای از مطالب پایان نامه شامل بیان مسئله، هدف از اجرا ، روش انجام، نتایج و نتیجه گیری نهایی اختصاص دهید.

د- فهرست مطالب : (شامل فهرست رئوس مطالبی است که در متن اصلی آمده است.)

ه- فهرست جداول :(شامل شماره و عنوان جدولها)

و- فهرست تصاویر با نمودارها:(شامل شماره و عنوان تصاویر و نمودارها)

ز- فهرست ضمائم و پیوستها:(شامل شماره و عنوان پیوستها)

متن اصلی

متن اصلی پایان نامه بر اساس طرح پیشنهادی که قبلاً تدوین و ارائه شده است، در فصول زیر تنظیم می گردد:

فصل ۱- مقدمه: شامل دو بخش بیان مسأله، اهداف و فرضیات است.

بیان مسأله: در این قسمت موضوع مورد مطالعه را همراه با اطلاعات زمینه‌ای مستدل تعریف نموده، دلایل انتخاب موضوع و فواید ناشی از اجرای تحقیق و کاربرد آن را به روشنی توضیح دهید.

اهداف، فرضیات: اهداف اصلی و جزیی را به همان ترتیبی که در پروپوزال ذکر شده تدوین نمایید و در مطالعات تحلیلی، فرضیات مورد آزمون را ارایه دهید.

فصل ۲- مروری بر متون : نتایج خلاصه ای از مطالعات انجام شده قبلی بر گرفته از منابع اطلاعاتی را با توجه به مسأله مورد تحقیق و اهداف مورد نظر به طور دقیق ، کامل و روشن با ذکر منابع بنویسید.

فصل ۳- روش بررسی : در این فصل موارد زیر را بطور مفصل ارایه نمایید:

• متغیرها(تعریف علمی و مقیاس اندازه گیری)
• نوع مطالعه
• جمعیت مورد مطالعه (تعریف جامعه مورد مطالعه، معیارهای ورود و حذف، روش نمونه گیری ، حجم نمونه و شیوه محاسبه آن)
• روش جمع آوری داده ها (مکان و زمان انجام مطالعه)
• روش اجرای طرح (بر حسب نوع مطالعه به نحوه تقسیم تصادفی، نحوه همسان سازی، نحوه پیگیری ، نحوه مداخله،  و… اشاره کنید.)
• روش تجزیه و تحلیل داده ها
• مشکلات و محدودیتها
• ملاحظات اخلاقی

فصل ۴- نتایج: در این فصل به عنوان داوری بیطرف تنها باید به ارایه نتایج و مقایسه آنها بر اساس اهداف و فرضیات تعیین شده بپردازید. لازم است به نتیجه مقایسه و آزمونهای آماری و سطح معنی داری آنها (مقدار p ) بر حسب نوع مطالعه و اهداف و فرضیات اشاره شود اما  نتیجه‌گیری نهایی و نحوه تعمیم این نتایج و توجیه آنها به فصل بعدی (بحث و نتیجه گیری) موکول می شود . به طور کلی نتایج تحقیق به ترتیب زیر سازماندهی و ارایه می‌گردد:

• معرفی موارد مطالعه شده بر حسب متغیرهای زمینه ای مورد نظر (مثلاً ترکیب سنی و جنسی گروههای مطالعه )، فراوانی متغیرهای مستقل در گروههای مطالعه (مثلاً درصد سیگاری ها در هر گروه)
• فراوانی متغیر وابسته بر حسب فراوانی متغیرهای مستقل و با توجه به مطالعه و اهداف (مثلاً فراوانی سرفه مزمن در گروه سیگاری و غیر سیگاری)
• انجام و ارایه آزمونهای آماری بر حسب نوع مطالعه ، اهداف و فرضیات
• ارایه نتایج فوق در قالب متن، جدول و نمودار انجام می گیرد.

متن: هرگاه بتوان با بیان ساده و غیر ریاضی با خواننده ارتباط برقرار نمود، نتایج بصورت متن ارایه می شود. مثلاً اگر از ۱۰۰ بیمار، نیمی سیگاری و نیمی دیگر غیر سیگاری باشند همین اشاره کفایت می کند و نیازی به تنظیم جدول و کشیدن نمودار نیست . متن نوشته شده در فصل نتایج می تواند شامل دو قسمت اطلاعات خودکفای نوشتاری، شرح و نتیجه‌گیری از اطلاعات ارایه شده در جداول و نمودارها باشد. توجه به این نکته ضروری است که منظور از شرح اطلاعات، نتیجه کلی است که خواننده بایستی از جدول و نمودار بگیرد.

جدول: اطلاعات آماری و داده هایی را که بدلیل حجم زیاد نتوان در متن گنجاند( و در صورت ارایه خواننده را گیج خواهد کرد) بایستی دسته بندی و تنظیم نمود و در جدولهای مناسب ارایه کرد. تنظیم یک جدول مناسب دارای قواعدی به شرح زیر است:

۱ – شماره و عنوان کامل در بالای جدول (همراه با اشاره به جمعیت مورد مطالعه ، زمان و مکان).

۲- قرار دادن متغیر مورد نظر در اولین ستون و تعداد و درصد آن در ستونهای بعدی(در جداول یک متغیره – مانند جدول شماره ۱)

جدول شماره ۱- توزیع سنی معلولان مراجعه کننده به مرکز ارتوپدی فنی هلال احمر در سال ۱۳۷۱

گروه سنی (سال)	تعداد	درصد
۱۵≥  ۲۹-۱۶ ۴۴-۳۰ ۴۵≤	۲۰۰  ۳۵۰ ۲۵۰ ۲۰۰	۲۰  ۳۵ ۲۵ ۲۰
جمع	۱۰۰۰	۱۰۰

۳- قرار دادن متغیر مستقل در سطرهای افقی و متغیرهای وابسته در ستونهای عمودی در جداول دو متغیره ای که رابطه یک متغیر مستقل را با یک متغیر وابسته نشان می دهد. (مثال: جدول شماره ۲)

جدول شماره۲- توزیع فراوانی طول مدت درمان در مبتلایان به کمردرد مراجعه کننده به مرکز بهداشتی درمانی شفا بر حسب گروه سنی در سال ۱۳۷۱

سن برحسب سال	طول مدت درمان فیزیوتراپی			جمع
	۵-۰ جلسه	۱۱-۶ جلسه	بیشتر از ۱۴ جلسه
۲۴-۱۵
۳۴-۲۵
≥۳۵
جمع

۴- هر جدول بایستی دارای سطر و ستون جمع باشد.

۵- محتوای جدول (عناوین سطرها و ستونها و ارقام مندرج و درصدها و…) واضح و با معنی باشد. اگر به علت کمبود جا از علایم اختصاری استفاده می شود، شرح این علایم بایستی در زیر جدول و با حروف ریز تر آورده شود.

۶- جداول فارسی از راست به چپ تنظیم شود.

۷- در مورد نحوه دقیق طبقه بندی یک متغیر در جدول نمی توان قانون کلی صادر کرد ولی عوامل مهمی که در این زمینه مورد توجه قرار می گیرد عبارتند از:

• توجه به این مطلب که آیا طبقه بندی متغیر به نوعی زمینه علمی وابسته است یا خیر؟ مثلاً برای سرخک می توان طبقات سنی کمتر از ۲ سال ، ۲ تا ۱۵ سال و بالاتر از ۱۵ سال را داشت، در حالیکه در مورد بیماریهای ایسکمیک قلبی تنظیم طبقات سنی به صورت کمتر از ۳۰، ۳۰ تا ۴۵ سال و بالاتر از ۴۵ منطقی‌تر است.
• اگر بخواهیم نتایج خود را با دیگران مقایسه کنیم در این صورت بایستی  طبقه‌بندی ما مطابق همان الگویی باشد که زمینه مقایسه ما است.
• تعداد طبقات نبایستی آنقدر کم باشد کـه بعضی نتایج در آن گم شود . نه آنقـدر زیـادکه تجزیه و تحلیل را مشکل سازد.
• طبقه بندی متغیر بایستی جامع و مانع باشد یعنی هر مورد تحت مطالعه ، جایی برای خود داشته باشد و هر رقم در بیش از یک گروه نیاید.

۸-  در جداولی که آزمون آماری انجام شده ، نوع تست بکار رفته و مقدار آن (مثلاً ۸۵/۳=t، ۲۵/۶=x2) و مقدار p (مثلاً۰۵/۰≥P) ارایه شود.

تصویر و نمودار : هنگامی که تفهیم اطلاعات بخاطر گستردگی، تنوع و یا برخی از ویژگی‌ها(مثلاً روند تغییرات) توسط جدول مشکل باشد، نمودار به کمک ما می آید. قبل از انتخاب نمودار بایستی به داده ها نگاه کرد و نوع آنها را تشخیص داد و سپس مناسب ترین روش نمایش را انتخاب کرد.

فصل۵- بحث و نتیجه گیری کلی و پیشنهادات:

بحث و نتیجه گیری: در این مبحث نتایج ارایه شده در فصل قبل را مورد بحث قرار دهید. از زیاد یا کم بودن یک عامل در یک دسته بیمار چه نتیجه‌ای می گیرید؟ چگونه آن را توجیه می کنید؟ تا چه حد در اثبات فرضیه (فرضیات)خود موفق بوده اید؟ وجوه تشابه و تناقض یافته های شما با سایر مطالعات انجام شده در این زمینه چه می باشد و چگونه آنرا توجیه می کنید؟ با توجه به مجموعه شواهد به چه نتیجه کلی دست یافته اید؟

نتیجه گیریها و بحثهای شما می تواند بر حسب گستردگی موضوع و تعداد متغیرهای مورد بررسی بسیار مفصل یا محدود و مختصر باشد. به هر حال در اینجاست که اطلاعات خود را درباره موضوع مورد تحقیق و مهارت خود را در تأمین ارتباط بین عوامل و تعمیم نتایج به نمایش می گذارید.

در تدوین این مبحث به نکات زیر توجه فرمایید:

• تنها نتایجی مورد بحث قرار می گیرند که در فصل یافته ها (۴) به آن اشاره شده است.
• مقایسه یافته ها با سایر مطالعات انجام شده و تعمیم آنها به جامعه هدف با توجه به روش مطالعه و طراحی آن امکان پذیر است.

پیشنهادات: این قسمت را با توجه به نتایجی که گرفته اید در قالب اجزای زیر تدوین نمایید.

• پیشنهادات در رابطه با بکارگیری یافته های تحقیق
• پیشنهادات بر اساس زمینه های جدیدی که برای تحقیقات بعدی ایجاد شده است

فهرست منابع: ذکر منابع علاوه بر اعتبار بخشیدن به تحقیق انجام شده، نشانگر رعایت اخلاق تحقیق نیز می باشد.

---

دستورالعمل تنظیم منابع برای پایان نامه و مقالات

کلیات

 

• منابع باید به ترتیب ظهور در متن شماره گذاری شده و به ترتیب شماره در انتهای پایان‌نامه یا مقاله ذکر گردند.

• شماره منابع در انتهای جمله و در داخل پرانتز نوشته می شود.

• منابعی که فقط در جداول و نمودارها به آنها اشاره شده نیز باید به ترتیب ذکر آنها در مقاله شماره گذاری شوند.

• تنها منابعی که در ارتباط نزدیک با کار نویسنده بوده و مستقیماً از آنها استفاده شده باید ذکر شوند.

• منابع باید از مقالات چاپ شده یا آنهایی که برای چاپ پذیرفته شده انتخاب گردند اگر مقاله برای چاپ پذیرفته شده ولی هنوز چاپ نشده باید هنگام اشاره به آن پس از نام مجله مربوطه عبارت (زیر چاپ) (in press) در داخل پرانتز ذکر شود. (توجه: در صورت ارسال مقاله برای یکی از مجلات علوم پزشکی لازم است در این مورد نسخه‌ای ازنامه پذیرش مقاله برای چاپ ضمیمه گردد.)

• حتی المقدور از به کارگیری موارد زیر به عنوان منبع خوداری شود.

●  Citation of submitted manuscripts

(اطلاعات چاپ نشده) ●   Unpublished data

(ارتباط شخصی) ●  Personal communication

در صورتیکه نیاز به استفاده از چنین منابعی است باید در متن  به آنها اشاره شود بعنوان مثال:

(Tanaka  JA, pers . comm.)  و در ضمن باید از صاحب اطلاعات برای نقل قول اطلاعات وی در مقاله کسب اجازه شود.

• عناوین مجلات باید بر اساس الگوی Index Medicus خلاصه شود.

• در مقالاتی که چهار نویسنده یا کمتر دارند ذکر نام تمامی آنها ضروری است . برای مقالاتی که بیش از چهار نویسنده دارند نام سه نویسنده اول را ذکر کرده و سپس از کلمه (et al) یا (وهمکاران) استفاده می نمایند( بر اساس دستورالعملهای جدید می توان نام نویسندگان تا شش نفر  را هم ذکر نمود).
• درمواردیکه فقط چکیده مقاله دراختیار بوده در پایان نام منبع ذکرکلمه (abs یاabstract) (چکیده) ضروری است.( توجه: مجله Acta Medica Iranica استفاده از چکیده را بعنوان منبع قبول نمی نماید).

کتابهای مرجع

یک فصل از یک کتاب مرجع

• نام خانوادگی نویسنده فصل- حرف یا حروف اول نام نویسنده فصل با حروف بزرگ – عنوان فصل – نام نویسندگان کتاب بهمان صورت که برای نویسندگان فصل گفته شد (همراه با ذکر کلمه editors در پایان آن در صورت لزوم) – نام کتاب – شماره edition یا چاپ  – محل انتشار – نام ناشر- سال چاپ – شماره صفحات

مثال : (لطفاً به نحوه هجابندی نیز توجه فرمائید)

● انگلیسی:

• Philips SJ,Whisnant JP.Hypertension and stroke. In: Laragh   JH,Brenner BM, editors. Hypertension: pathophysiology, diagnosis and management. 2nd ed. New york: Raven Press; l995.p: 465-78

• ● فارسی:  بهرامی فریدون ، نوحی علینقی، کنترل کیفیت آزمایش لیپیدهای سرم، در کتاب تضمین کیفی آزمایشگاهی، مؤلفین محمدی حسن، جلیلی حسین، چاپ دوم، تهران : مرکز نشر دانشگاهی ؛ ۱۳۷۵ صفحات ۵۰ تا ۶۱

تذکر: ۱) نوشتن شماره فصل ضرورتی ندارد.

۲) هنگام نوشتن منابع لزومی به ذکر عنوان نویسندگان (مثلا ً MDیا PhD …) نیست.

کتاب مرجع به صورت کلی

• نام خانوادگی نویسندگان کتاب – حرف یا حروف اول نام نویسندگان – نام کتاب –                               شماره edition یا چاپ – محل انتشار – نام ناشر – سال چاپ

(در اینجا نیز در صورت لزوم اشاره شود که اسامی فوق editor های کتاب می باشند.)

مثال:

:  انگلیسی●

• Ringsven Mk, Band D.Gerontology and leadership skills for nurses.2nd ed. Albany(NY) : Delmar publishers; 1996

• فارسی : حمیدی  س ، شاهرضائی م . احیای قلبی ریوی. تهران: راستان؛۱۳۷۴

کتابهای ترجمه شده

در ترجمه عبارات” در ترجمه“ سپس عنوان کتاب و نام مؤلف اصلی ذکر شود مثال:

• اعرابی ماندانا، رئیس زاده فربد، در ترجمه جنین شناسی لانگمن، سادلزتی، دبلیو(مؤلف). چاپ اول . تهران : موسسه فرهنگی انتشاراتی تیمورزاده ، ۱۳۷۶
• آقازاده ، احمد، در ترجمه مقدمات تکنولوژی آموزشی ، السون ، ام.اچ.(مولف). تهران.انتشارات دانشگاه پیام نور. ۱۳۷۸ 

مقالات

• نام خانوادگی نویسندگان- حرف یا حروف اول نام نوسندگان – عنوان مقاله ––           عنوان مجله به صورتیکه در آخرین ویرایش Index medicus ذکر شده – سال انتشار – شماره مجله – شماره صفحات

مثال:

• انگلیسی :

• Vega KJ, Pina I, Krevsky B. Heart transplantation is associated with an increased risk for pancreatobiliary disease .Ann Intern Med 1996 June ; 124(11): 980-3

تذکر :

۱– در قسمت شماره مجله، شماره اول، جلد(Vol) مجله است و شماره داخل پرانتز، شماره(No)مجله است.

۲- درصورتیکه شماره صفحات کلیه شماره های یکvolumeممتد (بدنبال هم) می باشد     می‌توان از ذکر ماه و No صرفنظر کرد.

● فارسی:

• شمس الدین س، دبیری ش، فیبروماتوزیس متعدد سطحی پوست. مجله دانشگاه علوم پزشکی کرمان ۱۳۷۲؛۱: ۸-۴۶
• رضائی ، علی ، بررسی وضعیت فلج مغزی  در ایران؛. فصلنامه اندیشه و رفتار.انستیتو روانپزشکی تهران ،دانشگاه علوم پزشکی ایران۱۳۸۰؛(۲) ۳ :۹-۲۳

نمونه هایی از سایر موارد:

*Organization as author:

• The Royal Marsden Hospital Bone  Marrow Transplantation Team. Failure of syngeneic bone- marrow graft without preconditioning in post – hepatitis marrow aplasia . Lancet 1977; 742-4

*no auther given:

• Coffee drinking and cancer of the pancreas [editorial], BMJ1981; 283-628

یک اثر بدون مولف :

• مرکز اسناد ملی ایران.مقدمات تکنولوژی آموزشی. تهران. انتشارات دانشگاه پیام نور.۱۳۸۳

 

پایان نامه:

• رضائی ، علی. بررسی وضعییت فلج مغزی در ایران.دوره کارشناسی ارشد کاردرمانی .دانشکده علوم توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی ایران .تهران .۱۳۶۸

جزوه و بروشور:

• سازمان بهزیستی کشور. آنچه در مورد فلج مغزی باید بدانیم. تهران .انتشارات سازمان بهزیستی کشور.۱۳۸۱

*Dictionary:

• Dorland’s illustrated medical dictionary. 27th ed. Philadelphia: Saunders, 1988.Etasia;p. 527

*Newspaper article:

• Rensberger B. Specter B. CFC may be destroyed by natural process. The Washington Post 1989 Aug 7; sect A: 2(col5)

*مقاله نشریه در نسخه الکترونیک:

• Morse SS. Factors in the emergence of infectious diseases. Emerg Infect Dis[serial online] 1995 Jan-Mar[cited 1996 Jan 5]; 1(1) :[ 24 screens]. Available from : URL : http://www.cdc.gov/ncidod/ EID/eid.htm

در پایان لازم به ذکر است، از آنجا که تعدادی از مجلات ارجاع به خلاصه مقالات ، کتابچه کنگره‌ها، پایان نامه ها و منابع الکترونیک را نمی پذیرند، هنگام ارسال مقالات به مجله های مختلف باید از دستوالعملهای خاص هر مجله پیروی نمود. آنچه در بالا آمده است بر اساس مصوبه Vancouver که مورد قبول بیش از ۴۰۰ مجله پزشکی در جهان از جمله مجله دانشکده پزشکی وActa Medica Iranica است،  می باشد.

---

 

چکیده انگلیسی

پیوست

اطلاعاتی که ذکر آنها در متن ضرورتی ندارد، ولی سبب درک بهتر مسأله می شوند، تحت عنوان پیوست، به انتهای تحقیق افزوده می شوند (مانند پرسشنامه).