روش تحقيق با تأکيد بر علوم توانبخشی

مباحث درسی

در اين قسمت شما با چگونگی و نحوه انتخاب موضوع آشنا خواهيد شد تا بتوانيد پس از مطالعه اين قسمت موضوعی را برای تحقيق انتخاب نمائيد.

اهداف درس

شما درپايان اين قسمت بايد قادر باشيد:

منابع انتخاب موضوع را بشناسيد.
شرايط لازم برای انتخاب موضوع را بيان نمائيد.
در هنگام ارائه موضوع تحقيق ويژگی های يک عنوان خوب را رعايت کند.

درس بعدی

در قسمت مقدمه گفتيم آغاز يک تحقيق با احساس وجود يک مشکل همراه است. در اين مرحله آن احساس بايد به صورت يک " پرسش " در آيد و بيان شود. بديهی است اين پرسش همانگونه که در مثال قسمت قبل گفته شد از مسائل روزمره تا مباحث و فرضيات پيچيده علمی را دربرگيرد. مهم آنست که به شيوه ای علمی و صحيح بيان شود. با در نظر گرفتن دو تقسيم بندی مهم در زمينه علائق علمی و احتياج عملی شما ممکن است تحقيقی بنيادی يا کاربردی را در نظر بگيريد.

برای افراد متخصص معمولا کار انتخاب موضوع برای تحقيق با مشکل کمتری نسبت به سا يرين انجام می گيرد بويژه دانشجويان که اغلب با وسواس وکل نگری بيشتری به انتخاب موضوع می پردازند. مهمترين منابع برای انتخاب موضوع تحقيق به شرح زير می تواند باشد:
استفاده از تجارب : شما به عنوان دانشجوئی که در مراحل پايانی تحصيل خود هستيد ودر طول دوران تحصيل با مسئل و مشکلات مختلفی برخورد داشته ايد که هرکدام آنها می تواند موضوعی مناسب برای تحقيق باشد. بويژه افرادی که در حيطه توانبخشی به تحصيل ياکار مشغول هستند از تجربيات و مسائل يش آمده درهنگام کار با بيماران و معلولان موضوعات بديع و تازه ای برای تحقيق سراغ دارند که می تواند برای انجام مطالعه و تحقيق در نظر گرفته شود.
استنتاج از نظريه ها و فرضيه ها: در زمينه کار تخصصی شما نظريات و فرضيه های گوناگونی وجود دارد. محقق می تواند با مطالعه دقيق آنها و با ابداع فرضيه جديد به يک مطالعه تازه اقدام نمايد.
استفاده از متون درسی و مجلات تخصصی: سراسر کتب درسی آکنده از مطالب ارزندهای در مورد موضوعات خاص علمی است.بيان تئوری ها و نظريات علمی درکتب درسی و مرجع نيز می تواند زمينه مناسبی برای يافتن موضوع تحقيق باشد. همينطور مجلات علمی و تخصصی در رشته های مختلف علمی تماما" به ارائه گزارش تحقيقات انجام شده می پردازند که خصلت تکرار پذيری تحقيق خود زمينه را برای انتخاب موضوعاتی برای انجام تحقيق فراهم خواهد نمود.
دولت ها ، دانشگاه ها وموسساه پژوهشی خصوصی : در بسياری از موارد وزارتخانه ها ، سازمانها و نهادهای مختلف دولتی اقدام به ارائه فهرستی از عناوين پژوهشی مورد نياز خود می کنند که با توجه به تخصص خود می توانيد به انتخاب موضوع بپردازيد. در دانشگاهها نيز اغلب گروه های آموزشی فهرست عناوين مناسب برای تحقيق در آن گروه را تهيه و در اختيار دانشجويان قرار مي دهند . بتازگی در ايران و از سال های قبل در ممالک پيشرفته موسسات خصوصی پژوهشی وجود دارند که انان نيز همه ساله فهرستی از عناوين تحقيقاتی خود را منتشر می کنند که برای انتخاب موضوع و انجام تحقيق مورد استفاده قرار ميگرد. نکته حائز اهميت آنکه اين گونه موسسات ونيز موسسات دولتی در صورت تائيد طرح پژوهشی شما برای انجام تحقيق معمولا سهمی از هزينه هارا برعهده خواهند گرفت.

مهمترين شرايط برای انتخاب موضوع به شرح زير مورد ملاحظه قرارمی گيرد:
قابليت اجرا: سه شرط نيروی انسانی ماهر ، منابع مالی مناسب و کافی و امکانات مناسب برای انجام هر تحقيقی ضروری است.
تازگی و عدم دوباره کاری: تنها در سه وضعيت زير می توان به انجام تحقيق روی موضوعی که قبلا روی آن کار شده است اقدام کرد.
در شرايط زمانی متفاوت
در شرايط جغراقيائی مختلف
درصورت عدم دستيابی به نتايج کافی
تناسب با زمان : تحقيق از نظر زمانی بايد در محدوده ای مناسب صورت پذيرد تا در زمان تعيين شده دستيابی به داده ها و کسب نتايج با مشکلی مواجه نشود.
مناسب بودن : دقت کنيد و به دوسوال پاسخ دهيد: وسعت مسئله مورد نظر چقدر است؟ و شدت مسئله به چه ميزان می باشد؟
باصرفه بودن : آيا بلحاظ مفهوم هزينه-اثربخشی تحقيق و انجام هزينه در مورد آن اثربخشی کافی خواهد داشت؟
ملاحظات اخلاقی : از جمله مهمترين شرايط برای انتخاب موضوع عدم تضاد و مواجهه آن با ملاحظات اخلاقی است. اصولا رفتن به دنبال موضوعاتی که انجام آن با مشکلات و مسائل اخلاقی زياد مواجه باشد توصيه نمی گردد. در حيطه توانبخشی بواسطه کار با موضوعات انسانی رعايت اين امر بشدت مطرح است.
علاقمندی و دانش محقق : نياز به توضيح نيست که اين هردو برای انجام هر تحقيقی ضروری است و عاملی برای بالارفتن سرعت و کيفيت تخقيق می باشد.

در هنگام نوشتن عنوان بايدخصوصياتی که برای يک عنوان خوب برشمرده می شونددر نظر گرفت . اين موارد عبارتند از:
از کلمات کوتاه ، رسا ودر حد امکان از يک زبان استفاده شود
عبارت گويا باشد و گيج کننده نباشد.ازاختصارات که ممکن است مخفف عبارات مختلفی باشند پرهيز شود.
در تحقيقات توصيفی بيان مکان و زمان تحقيق در عنوان ضرورت دارد.
در عنوان دقيقا" آنچه محقق بدنبال تعيين آن است بيان شود.
سعی شود دامنه تحقيق محدود در نظر گرفته شود.
عنوان را غير سوالی مطرح نمائيد.
از کلمات مناسب ومطلوب استفاده شود.