مهاجرت معکوس

روزجهانی معلولان گرامی باد

امروز

باسمه تعالی

10 سال تا نقطه صفر

روزنامه همشهری - 14/7/85 - صفحه هويت - آزاده بهشتي

براساس نتايج مطالعات طرح سند مهاجرت معكوس، بيش از 70 درصد مهاجرت‌ها به استان تهران ناشي از مشكلات اقتصادي است.

اين ساده‌ترين و در عين حال بهترين نتيجه حاصل از بررسي‌ها در اين زمينه است.
نگاهي به حاشيه‌هاي پايتخت- كه غالباً مهاجران و اقشار كم‌درآمد جامعه در آن ساكن هستند- نشان مي‌دهد، مشكلات اقتصادي، بيكاري و فقدان درآمد و مسكن مهمترين شاخص‌هاي مؤثر د مهاجرت به استان تهران است.براساس نتايج اين طرح، استان‌هاي آذربايجان شرقي، همدان، اردبيل و زنجان به ترتيب بيشترين مهاجرين را به استان تهران دارند.
مشكلات زيرساختي استان‌هاي مهاجرفرست
مهاجرت معكوس حاصل دو اتفاق است، تجمع و تمركز امكانات در پايتخت و مشكلات زيرساختي در استان‌هاي مهاجرفرست. از اين‌‌رو دولت بايد در استان‌هاي محروم تسهيلات بيشتري همچون افزايش سهم اين استان‌ها در محل توليد ناخالص داخلي، افزايش سهم بودجه‌هاي عمراني، اعمال سياست‌هاي تشويقي و ارائه معافيت‌هاي مالياتي براي استقرار صنايع و بخش‌هاي اشتغال‌زا در اين استان‌ها اختصاص دهد.
اين بايدها و نبايدها در حالي براي استانهاي مختلف مطرح مي‌شود كه سهم استان تهران از توليد ناخالص ملي 27 درصد و اعتبار استان از محل بودجه عمراني دولت 60 درصد اعلام مي‌شود. به همين خاطر اعمال سياست‌هاي تشويقي از سوي دولت در استان‌هاي مهاجرفرست مي‌تواند زمينه حضور بيشتر سرمايه‌گذاران در اين استانها را بيشتر فراهم آورد.
در حال حاضر نرخ بهره منابع مالي در سراسر كشور يكسان است، در صورتي كه اين نرخ در مناطق محروم و استان‌هاي مهاجرفرست در بخش‌هاي مسكن، صنايع و كشاورزي نسبت به تهران بايد كمتر باشد.جمعيت استان تهران در سال‌هاي اخير رشد 3 درصدي را داشته كه 2/1 درصد رشد جمعيت در تهران ناشي از مسائل طبيعي و مابقي آن ناشي از مهاجرت به استان است، در حالي كه نرخ رشد جمعيت در برخي از شهرستان‌هاي غربي استان تهران حدود 8 درصد است.
بد نيست بدانيد كه از ميان اين ارقام يك ميليون تبعه خارجي در ميان مهاجران استان و اشغال 400هزار فرصت شغلي توسط آنها صورت گرفته است كه از اين تعداد تنها 300 هزار نفر مجوز حضور دارند و 700 هزار نفر تبعه خارجي بدون هرگونه مجوزي از خدمات، يارانه‌هاي دولتي و ساير تسهيلات متعلق به استان تهران استفاده مي‌كنند.
حركت به سوي نقطه صفر
نرخ رشد حاشيه‌نشيني در شهريار كه به طور نرمال بايد 5/1 باشد، اما 8/7 درصد است نشان مي‌دهد، اجراي مهاجرت معكوس در تهران نيازمند شتاب بيشتري است.
هر چند مسئولان سند مهاجرت معكوس معتقدند اختصاص 7/3 ميليارد تومان بودجه براي ساماندهي حاشيه‌نشيني تنها براي آغاز مقدمات كار است با اين وجود ساماندهي حاشيه‌نشيني در استان تهران و معكوس كردن روند مهاجرت به آن به 5، 6 سال زمان نياز دارد.
آمارهاي مربوط به ميزان مهاجرت به استان تهران در حالي اعلام مي‌شود كه بسياري از اين ارقام به دليل تبعات اين موضوع بيان نمي‌شود.
دكتر محمد كمالي، عضو هيأت علمي دانشگاه علوم پزشكي در ايران معتقد است: تهران بايد داراي جمعيت مناسبي باشد كه در صورت افزايش روند روبه‌رشد مهاجرت اين اتفاق نخواهد افتاد، به همين دليل تدوين سند مهاجرت معكوس بايد خيلي سريع‌تر اتفاق مي‌افتاد.
مهاجرت معكوس پديده‌اي است كه در مورد هر اتفاقي رخ خواهد داد، مثلا در مورد فرار مغزها، دكتر كمالي در اين مورد به مثال جالبي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «به دنبال جنگي كه در لبنان اتفاق افتاد، پديده مهاجرت معكوس در ميان ساكنين اسرائيلي اتفاق چشمگيري داشت، به همين دليل بيشتر جنگ‌هاي اسرائيل مقطعي و كوتاه‌ مدت است چون جمعيت آن بلافاصله ساكنين اسرائيلي مسير خود را به سمت محل‌هايي كه در ابتدا در آن ساكن بودند، تغيير مي‌دهند.
«مهاجرت معكوس در تهران نيازمند تمركززدايي است.» اين بهترين راهكاري است كه دكتر كمالي براي رخدادن پديده مهاجرت معكوس به آن اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «در طراحي تهران تمركز سياسي، اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي يك جا پيش‌بيني شده است كه بايد اين فشار از پايتخت برداشته و به شهرهاي نزديك منتقل شود و در نهايت روستاها و شهرهاي كوچك از نيازهايي كه اين سبدها جزء محاسن يك زندگي محسوب مي‌شود، فراهم گردد.
تمركززدايي در كنار از بين بردن دلايل مهاجرت در استان‌هاي مهاجر فرست از راهكارهاي مناسب براي رويدادن مهاجرت معكوس است. دكتر كمالي در اين زمينه به كشور تركيه اشاره مي‌كند و مي‌گويد: «در بيشتر كشورهاي دنيا، تعبيري با عنوان دو پايتخت اتفاق مي‌افتد. مثلاً در تركيه، آنكارا به عنوان بنيان سياسي و استانبول جايي براي مسائل اقتصادي و اجتماعي به حساب مي‌آيد.
به گفته دكتر كمالي اين اتفاق بايد اتفاقي جامع باشد، نه اينكه هر سازمان و ارگاني براي خود عمل كند، در واقع وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي درگير نمي‌توانند و نبايد جزيره‌اي عمل كنند.

700هزار مهاجر غيرقانوني

مردم براي تصاحب يك فرصت شغلي به شهر تهران هجوم مي‌آورند. اين مهمترين دليل مهاجرت است، به طوري كه تهران بار 700هزار نفر مهاجر غيرقانوني خارجي را كه فرصت‌هاي عظيم شغلي را به خود اختصاص داده‌اند و سبب افزايش درصد بيكاري مي‌شوند، تحمل كرده و بر اساس برنامه‌ريزي‌هاي صورت‌گرفته، بايد تهران در حداقل برنامه 5 ساله‌اي عاري از اتباع بيگانه غيرمجاز باشد.
حضور 700 هزار مهاجر غيرقانوني در مركز سياسي هيچ كشوري پذيرفته‌شده نيست. جمعيت مهاجرت غيرقانوني در برخي شهرهاي استان تهران با جمعيت مردم محلي برابري مي‌كند.
از سوي ديگر ارزش افزوده زمين در استان تهران پديده زمين‌خواري را شكل داده است. از همين رو جلوگيري از ساخت‌وسازهاي غيرمجاز، ضروري است.
بايد با تمركززدايي از شهر تهران امكانات موجود پايتخت را با توجه به آمايش سرزمين به گونه‌اي گسترش دهيم كه مردم در شهرستان‌هاي خود خدمات بگيرند و نيازي به مراجعه آنها به تهران نباشد.
بررسي‌هاي انجام‌شده نشان داد كه بسياري از كارتن‌خواب‌ها داراي هيچ آسيب اجتماعي نبوده و بخشي از اين افراد براي درمان و پيگيري مسائل خود به تهران آمده بودند، اما توان تامين هزينه خواب خود را

نداشتند كه اين امر بايد حل شود.
پس از توزيع امكانات بر اساس آمايش سرزمين در راستاي افزايش ضريب امنيت در استان تهران بايد توجه به مسائل اجتماعي و تجهيز پليس به امكانات روز دنيا مد نظر قرار گرفته شود.
بيكاري، در كنار افزايش حاشيه‌نشيني
افزايش پديده‌اي به نام حاشيه‌نشيني حاصل اتفاقي است به نام مهاجرت، به همين دليل بايد در كنار تمركززدايي و ايجاد فرصت براي استا‌ن‌هاي مهاجر فرست به سراغ راه سومي هم رفت و آن كنترل حاشيه‌نشيني است.
اصل ساماندهي حاشيه‌نشيني عدم فراهم كردن محلي براي مهاجرت دوباره به استان تهران است. براساس معيار جمعيت، جمعيت حاشيه‌نشيني و نوع رسيدگي به آنان، طي جلسه‌اي در استانداري تهران،‌ بودجه 7/3 ميليارد توماني ساماندهي حاشيه‌نشيني بين فرمانداريها در طول سال تقسيم شد.كنترل ساخت و ساز غيرمجاز عامل مهم براي جلوگيري از حاشيه‌نشيني در استان تهران است. در غرب استان تهران يعني شهرستان‌هاي اسلامشهر، شهريار، رباط‌كريم و كرج مشكلات عديده‌اي در بحث حاشيه‌نشيني وجود دارد، ولي در شرق استان كمترين مشكل را داريم.
همچنين پيشنهاد پرداخت وام اشتغال ‌براي خروج حاشيه‌نشينان استان تهران داده شده است كه جزء سند ملي مهاجرت معكوس محسوب مي‌شود. تمام اين موارد به موضوعي به نام زمان گره خورده است. حداقل زمان مورد نياز براي اجراي سند مهاجرت معكوس و به صفر رساندن مهاجرت 10 سال عنوان شده است.

بازگشت به فهرست مصاحبه ها