بسمه
تعالی
زلزله تهران ، هشداری دوباره
دکتر محمد کمالی
kamali@mkamali.com
1-
هر چند تاكنون آمار رسمي از تعداد افراديكه در پي زلزله بم
دچار معلوليت شده اند، اعلام نشده، ليكن بر اساس آنچه همكاران من در سازمان
بهزيستي مي گويند، تعداد 17 نفر مبتلا به ضايعه نخاعي كه پيش از زلزله در
بم سكونت داشته اند هم اكنون به بيش از 250 نفر بالغ گرديده است. ضايعات
نخاعي بدنبال آسيب هاي وارده و در نتيجه فشرده شدن و با قطع كامل يا ناقص
طناب نخاعي بدن، حاصل مي شوند كه در نتيجه با توجه به محل آسيب كه در ناحيه
ستون فقرات گردني، پشتي يا كمري واقع باشد، فرد دچار فلجي از ناحيه
اندامهاي فوقاني، تحتاني و يا هر دو خواهد شد. شايد ضايعه نخاعي را بتوان
سخت ترين و دشوارترين نوع معلوليت دانست.
2-
افراد مبتلا به ضايعه نخاعي نيازمند خدماتي 24 ساعته هستند.
بي حسي و بي حركتي دو مشخصه بارز در اندامهاي فرد مبتلا مي باشد كه در
نتيجه استعداد فرد براي ايجاد زخم بستر بشدت افزايش مي يابد. باقي ماندن
شخص به مدت نه چندان طولاني در يك وضعيت ممكن است به سرعت در برخي از نواحي
بدن كه فشارها را تحمل مي كنند، زخم بستر ايجاد نمايد. بنابراين تغيير حالت
فيزيكي شخص و نيز استفاده از تشك مواج در فواصل منظم از اولويتهاي رسيدگي
به اين افراد براي جلوگيري از زخم بستر مي باشد. تجربه نشان داده كه عدم
آموزش كافي اين افراد و خانواده هاي آنان بويژه در غياب خدمات توانبخشي
مناسب و مداوم، ميزان زخم بستر و تغيير شكل در اندامها را در كشور ما
افزايش داده است.
3-
بدنبال وقوع زلزله بم و حجم وسيع خرابي ها، تلفات و
مجروحان پرشمار آن به تلاش دستگاهها و نهادهاي خدمت رساني حول محورهاي
مختلفي تنظيم شد. در طول اين مدت هر چند خدمات خوبيم انجام شده است، ليكن
بر اساس اطلاعاتي كه دريافت كرده ام وضعيت مبتلايان به ضايعات نخاعي ،
نامطلوب است. مسائل ايجاد شده براي معلولان و آسيب ديدگان بايد به شكلي همه
جانبه بوده و در عنايت و اولويت اول قرار گيرد.تأمين وسايل كمكي، همچون
صندلي چرخدار هر چند لازم است ليكن به تنهايي كفايت نمي كند. تحويل صندلي
چرخدار آنهم از نوع كمكهاي اهدائي خارجي نمي تواند موضوع مراقبت هاي دائم
از اين افراد را پوشش دهد. در اين ميان حضور اندك پرستاران و نيز
فيزيوتراپيست ها كه مي تواند در پيشگيري از معلوليت ثانويه و پيشرفت
ناتواني كمك كند، بشدت احساس مي شود. عليرغم دعوت بهزيستي استان كرمان كه
حتي در كنگره فيزيوتراپي امسال هم مطرح شده، هنوز تعداد فيزيوتراپيست ها در
بم اندك است. فاصله بين رقم 250 معلول ضايعه نخاعي با اين تعداد
فيزيوتراپيست ، فاصله اي بس طولاني است.
4-
فقدان مديريت قوي و سامان يافته براي تأمين مراقبت ها و
ارائه خدمات توانبخشي بعد از زلزله را مي توان دليلي براي وقوع چنين وضعيتي
دانست. گاه موضوعات را آنقدر كوچك مي شماريم كه به حساب نمي آوريم. يكي از
دوستان درمانگر كه مدت زيادي است در بم حاضر است مي گفت بعد از سه ماه از
وقوع حادثه به جمع آوري آمار افراديكه در حادثه زلزله عينك خود را از دست
داده بودند پرداختم. با كمال تأسف بيش از 150 نفر را در بخش بروات يافتم كه
هنوز عينك دريافت نكرده بودند و اين دوره را به سختي طي كرده بودند. هر چند
ممكن است اين موضوع در مقابل حجم خرابي ها و مشكلات به حساب نيايد ليكن
براي آنان كه متولي امور توانبخشي هستند، اين كار بايد از اولويتهاي اول
قرار گيرد.
5-
آنچه امروز معلولين بازمانده از زلزله بم و بويژه معلولان
ضايعات نخاعي نيازمند هستند، در يك كلمه «آموزش» است. امروزه در تدابير
توانبخشي آموزش فرد نخستين تدبير است. معلولان بايد به سرعت در زمينه مسائل
و مشكلات خود و راههاي پيشگيري از پيشرفت ضايعه و ارتقاء توانمندي هاي
باقيمانده خود آموزش هاي لازم را دريافت نمايند و خانواده هاي آنان نيز در
اين مسير بايد به شناخت دقيق تري از وضعيت ضايعه وناتواني ايجاد شده، دست
يابند. حركت تيمي در اين جريان بايد نقش اول را بازي كند، علاوه بر
فيزيوتراپيست ها، متخصصان كاردرماني، ارتوپدي و روانشناسي هم بايد وارد
مبدان عمل شده و خدمات خود را ارائه دهند حتي در آينده نزديك دوستاني كه در
فعاليتهاي ورزشي معلولان صاحب دانش و تجربه هستند بايد به كمك آنان بشتابند
. ضايعه نخاعي بيماري كه با درمان داروئي يا جراحي خاتمه پذير ، ضايعه
نخاعي تا پايان عمر همراه اين عزيزان خواهد بود.
6-
زلزله روز جمعه در تهران، هشداري جدي به مردم و مسئولان و
آماده سازي مردم براي مواجهه با چنين رخداد بزرگي، اولويت كاري دستگاههاي
مختلف بايد قرار گيرد. صدا و سيما بيش از پيش بايد به نقش عظيم خود در
آموزش مردم براي مواجهه با زلزله ، نحوه حمايت از كودكان ، سالمندان، زنان
باردار و معلولان در اين گونه مواقع و تأمين اطلاعات لازم در كليه موارد
ضروري ، پي برده و اقدامات لازم را انجام دهد. ايجاد بانك اطلاعات از
معلوليني كه در نقاط مختلف زندگي مي كنند بايد اولويت كاري همكاران سازمان
بهزيستي قرار گيرد تا به موقع بتوانند به اين گروه از عزيزان كمك نمايند چه
در چنين زماني، دست معلولين براي درخواست بسيار كوتاه خواهد بود.
